Άρρητα συνδεδεμένα τα συναισθήματα, με την ύπαρξής μας. Ποιος είναι ο ρόλος όμως της αλυσίδας: Εγκέφαλος συναισθήματα και συμπεριφορά.
Τα συναισθήματα, είναι γνωστό πως επηρεάζουν αλλά δίνουν μορφή σε αυτό που σκέφτεσαι, αισθάνεσαι, και πράττεις.
Τα συναισθήματα δημιουργούνται, για να σε βοηθούν να καταλαβαίνεις πώς να επικοινωνείς μηνύματα με τους άλλους ανθρώπους. Σε οδηγούν στο να εκδηλώνεις την οποιαδήποτε συμπεριφορά σου στην κοινωνική σου ζωή.
Όταν συμβαίνουν προβλήματα στις σχέσεις σου, συναισθήματα εμφανίζονται για να σε ενημερώσουν ότι έχεις ανάγκες οι οποίες άλλοτε καλύπτονται όμως άλλοτε όχι, δίνοντάς σου τη δυνατότητα ενδεχομένως, να τις επικοινωνήσεις είτε να δράσεις κατάλληλα μέσω κάποιας συμπεριφοράς.
Πολλές φορές τα συναισθήματα οδηγούν σε αντιδράσεις, οι οποίες μπορεί να είναι καλές η λειτουργικές, δηλαδή σε βοηθούν να αισθάνεσαι ήρεμος, να πετυχαίνεις τους στόχους σου και να παίρνεις ικανοποίηση από τις σχέσεις σου.
Διαβάζεις το άρθρο: Εγκέφαλος συναισθήματα και συμπεριφορά.
Ψυχοβιολογικός μηχανισμός του εγκεφάλου, η μηχανισμός προσαρμογής τα συναισθήματα που σε βοηθάει να αντιδράς και να αλληλεπιδράς δυναμικά με το περιβάλλον σου.
Τα συναισθήματα, αποτελούνται από ένα σύνολο γνωστικών, υποκειμενικών, φυσιολογικών και κινητικών αλλαγών, που προκύπτουν όταν ερμηνεύεις ένα γεγονός εσωτερικό ή εξωτερικό ως θετικό ή αρνητικό, σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο που ανάλογα με τους εκάστοτε στόχους σου.
Μπορεί κάποιες φορές να έχεις επίγνωση αυτής της ερμηνείας, μπορεί όμως.. να μην έχεις.
Θα μπορούσα να σου πω, πως μια συναισθηματική εμπειρία, περιλαμβάνει ένα σωματικό συγκινησιακό κομμάτι αξιολόγησης (π.χ. αισθάνομαι το σώμα μου να έχει ένταση, τις γροθιές μου να σφίγγουν και το πρόσωπό μου να κοκκινίζει) και ένα γνωστικό κομμάτι αξιολόγησης αυτής της σωματικής αίσθησης (π.χ. παρατηρώ ότι αισθάνομαι θυμωμένος).
Από τη σκοπιά των νευροεπιστημών, το συναίσθημα (feeling) είναι η ψυχονοητική απεικόνιση, ή η ψυχική σου αντίδραση όταν το σώμα σου έχει μια σωματική αίσθηση, δηλαδή μια συγκινησιακή φόρτιση (emotion).
Η αντίδραση αυτή του σώματος σε συνδυασμό με την ψυχική εμπειρία έρχονται ως αντίδραση ή απάντηση σε εξωτερικά ή εσωτερικά ερεθίσματα, δηλαδή είτε ως απάντηση στην όποια συμπεριφορά των άλλων, ή σε μια κατάσταση, είτε σε απάντηση μιας δικής σου σκέψης, νοερής εικόνας, ανάμνησης ή συναισθήματος.
Υποκειμενική εμπειρία είναι τα συναισθήματα που επηρεάζεται από την ιδιοσυγκρασία σου, την προσωπική σου ιστορία, τις πεποιθήσεις, τις αναμνήσεις σου και το νόημα που αποδίδεις σε αυτήν. Είναι λοιπόν αν θέλεις, το αποτέλεσμα της ερμηνείας που δίνει ο εγκέφαλος, ως απάντηση σε μια συγκινησιακή φόρτιση-αντίδραση σε κάποιο ερέθισμα, εσωτερικό ή εξωτερικό.
Έτσι τα συναισθήματα μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο και από κατάσταση σε κατάσταση.
Στη διάρκεια ενός περιπάτου στο βουνό, το χτύπημα της καρδιάς σου στη θέαση ενός απότομου βράχου, που κόβει την πορεία σου, τον οποίο όμως χρειάζεται να ανέβεις για να συνεχίσεις, μπορεί να προκαλέσει διαφορετικά συναισθήματα. Είτε σε σένα, είτε σε άλλους ανθρώπους στην ίδια κατάσταση. Άρα διαφορετικές συμπεριφορές.
Αν σκεφτείς, ότι δεν μπορείς να ανέβεις το βράχο ή ότι μπορεί να πέσεις, είναι πιθανό ότι θα αισθανθείς φόβο. Αντίθετα εάν ο πιο έμπειρος συνοδοιπόρος σου, εκτιμήσει ότι μπορεί να τα καταφέρει με ευκολία ή σκεφτεί ότι η ανάβαση του βράχου θα είναι μάλλον μια ευχάριστη στιγμή, στην πορεία μιας βαρετής για εκείνον πορείας, τότε είναι πιθανό να μην αισθανθεί φόβο, αλλά αντίθετα μπορεί να νιώσει άλλοτε χαρά ή άλλοτε ενθουσιασμό.
Με τον ίδιο τρόπο, μια σωματική λειτουργία, όπως ο χτύπος της καρδιάς, μπορεί να προκαλέσει διαφορετικό συναίσθημα σε σένα η σε άλλους ανθρώπους, σε διαφορετικές καταστάσεις.
Ο δυνατός χτύπος της καρδιάς σου μετά από 20 λεπτά αερόβιας άσκησης στο διάδρομο του γυμναστηρίου, μπορεί να μην σου προκαλεί κάποιο ιδιαίτερο συναίσθημα, ενώ αντίθετα ο ξαφνικός χτύπος της καρδιάς σου, χωρίς προφανή σε σένα λόγο στη διάρκεια της χαλάρωσης σου στον καναπέ, μπορεί να σε κάνει να νιώσεις φόβο, εάν τον ερμηνεύσεις ως κάτι απειλητικό για σένα.
Τα συναισθήματα δεν μπορούν να μετρηθούν με ακρίβεια, όμως μπορούμε να επιχειρήσουμε να εκτιμήσουμε υποκειμενικά, πόσο έντονα μπορεί να τα βιώνουμε την κάθε στιγμή.
Ο Ekman, μετά από μια διαπολιτισμική μελέτη, διέκρινε 6 βασικά καθολικά συναισθήματα τα οποία βιώνουν όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως τόπου κατοικίας και πολιτισμικού στοιχείου: Τα συναισθήματα αυτά είναι o θυμός, η θλίψη, η αηδία, η χαρά, η έκπληξη και ο φόβος.
Αντίστοιχα ο Parrot διέκρινε ως βασικά συναισθήματα την αγάπη, τη χαρά, την έκπληξη, το θυμό, τη λύπη και τον φόβο. Πολλοί θεωρητικοί, έχουν διακρίνει και κατονομάσει επιπρόσθετες συναισθηματικές καταστάσεις, σε διαφορετικές κατηγοριοποιήσεις.
Ίσως να μην έχει τόσο νόημα να απαριθμήσουμε τις ονομασίες ή τις ομαδοποιήσεις των συναισθημάτων, ωστόσο μπορεί κάποιος να ανατρέξει στην έρευνα των James Ekman, Lazarus, Parrot, Plutchik για περισσότερες πληροφορίες. Όμως έχει νόημα να καταλάβουμε τη χρησιμότητα των συναισθημάτων στη ζωή μας.
Για να κατανοήσουμε τη χρησιμότητα των συναισθημάτων, στη ζωή μας, ίσως έχει σημασία να κατανοήσουμε τη λειτουργία τους στο επίπεδο λειτουργίας του εγκεφάλου:
Τα αισθήματα (emotions) είναι αντιδράσεις που συμβαίνουν σε συγκεκριμένες, υποφλοιώδεις και φλοιώδεις περιοχές του εγκεφάλου σου, δηλαδή σε τμήματα του υποθαλάμου και του προμετωπιαίου φλοιού και προκαλούν βιοχημικές αντιδράσεις στο σώμα σου, κάνοντάς το να διεγείρεται ή να χαλαρώνει, αλλάζοντας την φυσική του κατάστασή, ώστε να σε προετοιμάζει πάντα για την ανάλογη δράση.
Πρόκειται για κοινές σε όλους τους ανθρώπους, αρχέγονες αντιδράσεις που είχαν επιβιωτική αξία στο παρελθόν, και για το λόγο αυτό διατηρήθηκαν εξελικτικά, καθώς προκαλούσαν άμεσες και γρήγορες αντιδράσεις σε απειλητικά γεγονότα, αλλά και στην επιβράβευση.
Αυτές οι σωματικές αντιδράσεις είναι η φυσική αντίδραση του οργανισμού σου σε εξωτερικά ή εσωτερικά ερεθίσματα και μπορεί να μετρηθεί με αντικειμενικούς τρόπους.
Οι αντιδράσεις αυτές, παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην συναισθηματική σου κατάσταση, ρυθμίζοντας την έκκριση πολύ σημαντικών ουσιών, για την χαλάρωση ή διέγερση του σώματός σου.
Επίσης, συνδέονται με τη μνήμη σου και έτσι κάποιες συναισθηματικές αντιδράσεις, έχουν ιδιαίτερο νόημα και μπορεί να είναι έντονες, να αποθηκεύονται στη μνήμη του εγκεφάλου σου, και να πυροδοτούνται πιο εύκολα από άλλες.
Με άλλα λόγια, το σώμα σου αντιδρά σε γεγονότα εξωτερικά ή εσωτερικά, τα ερμηνεύει αδρά ως καλά ή κακά και αντιδρά οργανώνοντας την έκδηλη, παρατηρήσιμη συμπεριφορά σου, επηρεάζοντας ενδεχομένως με τη σειρά και τον κοινωνικό σου περίγυρο.
Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να είναι αποτελεσματική, μπορεί όμως και να μην είναι αποτελεσματική ή λειτουργική ως προς τους στόχους σου, αλλά και ως προς την ικανοποίηση των αναγκών σου.
Ο εγκέφαλος, είναι το θεμελιωδέστερο και πολυπλοκότερο όργανο του ανθρώπινου συστήματος, πόσο μάλλον του νευρικού, σαν να λέμε η αρχή των πάντων, γι’ αυτό είναι και άξιο μελέτης.
Τα ημισφαίρια είναι τα δυο τμήματα που επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω του μεσολόβιου και στα οποία ο εγκέφαλος διαιρείται τόσο ως προς την μορφή αλλά και όσον αφορά την λειτουργία τους.
Συγκεκριμένα, το δεξί ημισφαίριο δέχεται τα ερεθίσματα από το αριστερό τμήμα του σώματος και άρα ελέγχει τις κινήσεις αυτού του τμήματος.
Εξίσου, το αριστερό δέχεται ερεθίσματα από το δεξί τμήμα του σώματος και ομοίως κοντρολάρει τις κινήσεις αυτού.
Μάλιστα, οι δεξιόχειρες κάνουν χρήση του αριστερού ημισφαιρίου, ενώ οι αριστερόχειρες του δεξιού ημισφαιρίου.
Τα δύο μέρη δεν διαθέτουν συμμετρική λειτουργία, δηλαδή το καθένα από αυτά εξειδικεύεται σε διαφορετικές δεξιότητες, και διαδραματίζει τον ρόλο για τον οποίο προορίζεται.
Παρόλα αυτά, δεν είναι απόλυτα ανεξάρτητα και σαφώς είναι αλληλένδετα και «δρουν» παράλληλα, αφού το ένα συμπληρώνει το άλλο για να υπάρχει το βέλτιστο αποτέλεσμα της σύζευξης τους.
Η εναρμόνιση των δύο αυτών αντιθέτων οργάνων είναι απαραίτητη για την αποτελεσματικότερη προσέγγιση της ζωής.
Ωστόσο, σε περιπτώσεις χειρουργικού διαχωρισμού, όπως έχουν δείξει έρευνες, τα δύο εγκεφαλικά ημισφαίρια είναι τόσο όμοια, που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και σχεδόν ανεξάρτητα, αν όχι σε άριστο βαθμό, τουλάχιστον σε ένα ικανοποιητικά καλό επίπεδο.
Ακόμη, το υπάρχων μέρος του εγκεφάλου θα μπορούσε, σε ενδεχόμενο κάποιας απουσίας λόγω ατυχήματος, να αποκαταστήσει, ανεξαρτήτων ημισφαιρίου, μερικώς κάποιες λειτουργίες εκ νέου που θα απουσίαζαν.
Εξάλλου, επικρατεί η άποψη ότι οι λειτουργίες των δύο ημισφαιρίων δεν είναι τόσο διακριτές. Επικρατεί επίσης, ό, τι αυτές δεν μοιράζονται αριστερά ή δεξιά, αλλά υπάρχουν διάχυτες στον εγκέφαλο.
Για παράδειγμα, εάν το αριστερό μέρος ενός ανθρώπινου εγκεφάλου καταστραφεί εξαιτίας κάποιου ατυχήματος, τότε ο συγκεκριμένος άνθρωπος δεν μπορεί να αρθρώσει λόγο, μπορεί όμως να νιώσει και να σκεφτεί.
Στην περίπτωσή του, γνωρίζει στη σκέψη του τι θέλει να πει στον συνομιλητή του, αλλά δεν διαθέτει τους κατάλληλους μηχανισμούς για να μετατρέψει την σκέψη του σε λόγο.
Κατ’ αναλογία, αν το δεξί ημισφαίριο καταστραφεί σε κάποιον, αυτός θα μπορεί να παράγει λόγο. Ωστόσο, η ομιλία του θα είναι άχρωμη δίχως συναίσθημα σε αυτά που λέει. Δηλαδή θα απουσιάζουν τα εξωγλωσσικά στοιχεία που θα κοσμούσαν τα λεγόμενά του.
Είναι εύλογο, λοιπόν, να υπονοηθεί πως κάποιο από τα δύο ημισφαίρια που διαθέτουμε υπερτερεί συγκριτικά του άλλου, μιας και ο καθένας χρησιμοποιεί διαφορετικά τον εγκέφαλο, και μ’ αυτόν τον τρόπο συγκροτείται η μοναδική προσωπικότητά μας και η στάση μας προς την ζωή.
Παρακάτω καταγράφονται οι λειτουργίες του κάθε ημισφαιρίου ξεχωριστά, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες.
- Την αντίληψη του χρόνου, σχετικά με τις βαθμίδες του παρελθόντος, του παρόντος ή του μέλλοντος.
- Την ομιλία συνδυαστικά με την άρθρωση, για να είναι δυνατή η ανταπόκριση στα ερεθίσματα.
- Τη γλώσσα, τη γραφή (το λόγο).
- Τη λεκτική μνήμη.
- Την ανάλυση δεδομένων.
- Την επικοινωνία με χρήση της κυριολεξίας και ακριβολογίας, μα όχι της συνυποδήλωσης.
- Την άρνηση στις αλλαγές, αφού θα χαρακτηριζόταν ως το «βαρετό» ή το «γερασμένο» μέρος του εγκεφάλου, διότι προτιμά την πεπατημένη.
- Τη στροφή προς την διανόηση.
- Τον ορθολογισμό και τη λογική.
- Τη κατηγοριοποίηση, τη στρατηγική, τους κανόνες & τη συστημική οργάνωση με αλληλουχία και γραμμικότητα.
- Την αποκωδικοποίηση ακουστικών ερεθισμάτων και πληροφοριών.
- Την ελεγχόμενη μεθοδευμένη συμπεριφορά σε συνδυασμό με αναστολές.
- Τη γραμματική και τους μαθηματικούς υπολογισμούς.
- Τον καταμερισμό του όλον σε επιμέρους στοιχεία και την κατάταξη αυτών στο ενιαίο σύνολο.
- Τον χωροταξικό-γεωγραφικό προσανατολισμό.
- Την αναγνώριση προσώπων ή αλλιώς την οπτική μνήμη.
- Την αντίληψη χρωμάτων, μορφών, σχημάτων και διαισθητικού υπολογισμού.
- Τη δημιουργική έκφραση.
- Τον αυθορμητισμό και τη λευκή ψυχή.
- Τον οραματισμό, την ονειροπόληση, τη φαντασία, τη σκέψη.
- Την αποκλίνουσα αντισυμβατική σκέψη της κινητικότητας και της εξέλιξης.
- Την κατάταξη δεδομένων και αντικειμένων χωρίς συνεκτικότητα.
- Τη χρήση εικόνων και μεταφορικών εννοιών.
- Το χιούμορ, τη διάθεση, τη διασκέδαση.
- Των (συν)αισθημάτων: της συγκίνησης, των φόβων και της ανησυχίας.
- Της δράσης, για την οποία ευθύνεται η ανάγκη ή η παρόρμηση της στιγμής.
- Την ενσυναίσθηση και τη διαισθητική αντίληψη.
- Την επικοινωνία με μουσικότητα στον λόγο, μέσω του τόνου της φωνής, των σχημάτων λόγου και των εξωγλωσσικών στοιχείων.
Αλλά, το δεξί ημισφαίριο είναι βουβό, δεν μιλά! Μόνο νιώθει! Γι’ αυτό, παρά τις αμέτρητες χάρες του, έχει οπωσδήποτε ανάγκη το αριστερό ημισφαίριο, μέσω του μεσολόβιου, για να τα εκφράσει λεκτικά όσα έχει συλλάβει.
Συμπερασματικά, οι δύο παραπάνω τρόποι σκέψης, το αριστερό και το δεξί ημισφαίριο, όταν είναι ομοιόμορφα αναπτυγμένοι και συνυπάρχουν, επιτυγχάνουν τον μέγιστο βαθμό δημιουργικότητας για να σε βοηθούν να έχεις μια ολοκληρωμένη σχέση με το είναι σου.
Επίσης, το δεξί ημισφαίριο θα μπορούσε να ψυχογραφηθεί ως ένα αθώο πλάσμα που πείθεται εύκολα και δεν αναγνωρίζει το ψέμα από την αλήθεια, σε αντίθεση με την ευστροφία και πονηριά του αριστερού που ψεύδεται, έχοντας κρυφό δόλο.
Η δεξιά πλευρά, όπως είπαμε και πριν, συμπεριλαμβάνει φόβους ή ανασφάλειες με τη μορφή σκέψεων και η αριστερή πλευρά, έπειτα, μετουσιώνει τις εικόνες σε λέξεις.
Εφόσον, τα δύο αυτά είναι αλληλένδετα μεταξύ τους, μπορείς να χειριστείς κατά κάποιον τρόπο την σκέψη σου και να προσπαθήσεις να μεταστρέψεις κάθε αρνητικό συναίσθημα.
Αυτό γίνεται με το να σκεφτείς ακριβώς τι θα σκεφτείς, δηλαδή να κινηθείς αντίστροφα αυτή τη φορά, όχι από το δεξί (συναίσθημα) προς το αριστερό (λέξεις) ημισφαίριο, αλλά από τον λόγο προς τη σκέψη.
Έτσι κάνοντας περιεκτικές και σύντομες θετικές ενθαρρύνσεις με σθένος και σταθερότητα προς τον εαυτό σου (χρήση αριστερού ημισφαιρίου), ο εγκέφαλος (συγχρόνως με το αθώο δεξί ημισφαίριο) κωλύεται να διαχωρίσει την αληθινή από την ψεύτικη δήλωση.
Συνεπώς, με το τέχνασμα της αυθυποβολής, ο εγκέφαλος λαμβάνει τη θετική δήλωση ως ξεκάθαρη αλήθεια και θα πειστεί για τη θετική σου διάθεση, οπότε θα ξεκινήσει η δημιουργία νέων νευρώνων, ώστε εν τέλει να εξοπλιστείς με καλή διάθεση.
Να θυμάσαι πως είσαι μοναδικός!
Είσαι υπέροχος!
Να Αγαπάς τον Εαυτό σου & να Ζεις με Πάθος!
Συμπληρωματικά άρθρα:
Η #1 Αλήθεια που Πρέπει να Γνωρίζεις!
Η ΕΥΤΥΧΙΑ είναι θέμα απόφασης! Μάθε ΠΩΣ!
Αμυγδαλή η έδρα των συναισθημάτων
Συνειδητότητα: O #1 παράγοντας που καθορίζει τη ζωή σου
Πώς λειτουργεί άραγε ο εγκέφαλος; Ας το ανακαλύψουμε..
Ακολούθησε τον Μανώλη στο Instagram για να βάλεις τόνους έμπνευσης στη ζωή σου
