Η επικοινωνία είναι μία θεμελιώδης ικανότητα του ανθρώπου.
Χωρίς επικοινωνία δεν υπάρχει ζωή. Επικοινωνούμε μεταξύ μας με την έννοια του ότι δείχνουμε στάσεις και προθέσεις μας, καθώς επίσης και μεταβιβάζουμε ιδέες, απόψεις και επιθυμίες.
Επικοινωνούμε ανταλλάσσοντας μηνύματα. Επικοινωνούμε λεκτικά ανταλλάσσοντας γλωσσικά μηνύματα.
Ας αφήσουμε για λίγο στην άκρη τη μη λεκτική επικοινωνία (χειρονομίες, εκφράσεις του προσώπου, στάση του σώματος). Στον κύκλο της επικοινωνίας, κατανοούμε τα γλωσσικά μηνύματα του συνομιλητή μας και παράγουμε γλωσσικά μηνύματα, τα οποία κατανοεί με τη σειρά του ο συνομιλητής μας.
Ανάλογα με το αν χρησιμοποιούμε φθογγόγλωσσες ή νοηματικές γλώσσες, τα μηνύματα αυτά είναι ηχητικά κύματα που προσλαμβάνουμε με την ακοή ή αλληλουχίες χειρομορφών που προσλαμβάνουμε με την όραση.
Επομένως, διακρίνουμε ένα κοινό υπόστρωμα: μια βασική αίσθηση (η ακοή ή η όραση), εξερευνά το περιβάλλον και προσλαμβάνει ερεθίσματα, και μια βασική κινητική οδός (τα όργανα άρθρωσης ή τα χέρια) γίνεται το μέσο παραγωγής τέτοιων ερεθισμάτων.
Στα περισσότερα όντα ο εγκέφαλος χωρίζεται σε δύο μισά μέρη, τα Εγκεφαλικά Ημισφαίρια. Ενώ στα περισσότερα ζώα τα ημισφαίρια είναι όμοια και λειτουργούν συμμετρικά, στον άνθρωπο, τα εγκεφαλικά ημισφαίρια αναπτύσσονται και λειτουργούν ασύμμετρα. Πλήθος ερευνών αποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι διαφέρουν στη σχετική δραστηριοποίηση των δύο ημισφαιρίων.
Μέχρι τα μέσα του 1940, η πιο διαδεδομένες θεωρίες των Εγκεφαλικών Ημισφαιρίων, υποστήριζαν ότι το αριστερό ημισφαίριο των δεξιόχειρων ανθρώπων είναι το επικρατέστερο για όλες τις ανώτερες λειτουργίες του εγκεφάλου τους. Όμοια, το δεξί ημισφαίριο θεωρούνταν το επικρατέστερο για τους αριστερόχειρες.
Μία σχετική έννοια στις έρευνες γύρω από τα εγκεφαλικά ημισφαίρια, είναι η έννοια της Πλευρίωσης. Η Πλευρίωση αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένες οι λειτουργίες του αριστερού ημισφαιρίου και σχετίζεται με το ποια πλευρά του σώματος χρησιμοποιείται περισσότερο από κάθε άνθρωπο.
Συγκεκριμένα παρατηρείται ότι οι άνθρωποι αναπτύσσουν μία σαφή προτίμηση της μίας πλευράς στο σώμα τους έναντι της άλλης, ενώ υπάρχει μία μικρή εξαίρεση ανθρώπων που χρησιμοποιούν με επιτυχία και χωρίς δυσκολίες και τις δύο πλευρές του σώματος.
Συνήθως σε ηλικία 3-6 ετών τα παιδιά τείνουν να κατασταλάζουν στη προτίμηση για το ποια πλευρά του σώματος (δεξί ή αριστερό μάτι, χέρι, πόδι, αυτί,) είναι η κυρίαρχη πλευρά τους, με μεγαλύτερη ένδειξη το αν τελικά το άτομο είναι αριστερόχειρας ή δεξιόχειρας.
Όμως πληθώρα νευροεπιστημονικών ερευνών που αναδεικνύουν τις ιδιαίτερες λειτουργίες του κάθε Ημισφαιρίου, καταρρίπτουν την αποκλειστική εξειδίκευση του Αριστερού Ημισφαιρίου και προτείνουν μία αλληλοσυμπληρωματική εγκεφαλική εξειδίκευση.
Τα δύο ημισφαίρια παρόλο που ποιοτικά επιτελούν διαφορετικές λειτουργίες και έχουν μία σχετική αυτονομία, δε λειτουργούν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, αλλά παράλληλα. Το ερώτημα που σταθερά απασχολεί τις νεότερες έρευνες είναι το πως τα διαφορικά υποσυστήματα του εγκεφάλου λειτουργούν αυτόνομα το καθένα μεν, ενώ ταυτόχρονα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.
Βασικές ανάγκες, ανάλογα με το ποιο από τα δύο Εγκεφαλικά Ημισφαίρια ενεργοποιείται. Οι λειτουργικές διαφορές του Δεξιού και Αριστερού Ημισφαιρίου, πρακτικά εξηγούν γιατί κάποιες φορές αντιλαμβανόμαστε, θυμόμαστε και λειτουργούμε καλύτερα στον κόσμο με συγκεκριμένους τρόπους έναντι κάποιων άλλων.
Πιο συγκεκριμένα: το Αριστερό Ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για τη Λογική, Ορθολογική, Χρονική, Διανοητική, Αναλυτική, Ψηφιακή, Γραμμική και Λεκτική Αντίληψη του εαυτού μας και του κόσμου. Σε αντίθεση το Δεξί Ημισφαίριο είναι υπεύθυνο για τη Μη Λεκτική, Μη Ορθολογική, Άχρονη, Συνθετική, Αναλογική, Χωροταξική και Ολιστική Αντίληψη του εαυτού και του κόσμου.
Η γνώση που έχουμε μιλώντας ή ακούγοντας τους άλλους, διαβάζοντας ή γράφοντας, επιχειρηματολογώντας, αναλύοντας λογικά ή χρησιμοποιώντας αριθμούς και γεγονότα, είναι λειτουργίες του Αριστερού Ημισφαιρίου. Αν συστηματικά χρησιμοποιούμε το Αριστερό Ημισφαίριο μας, τότε έχουμε αναπτύξει ιδιαίτερα και είμαστε καλοί στις παραπάνω λειτουργίες.
Από την άλλη πάλι, όταν εκφραζόμαστε δημιουργικά μέσω της τέχνης, της μουσικής, των αισθήσεων και συναισθημάτων μας, όταν χορεύουμε, εκφραζόμαστε με το σώμα μας, κάνουμε έρωτα, όταν διαισθανόμαστε, οραματιζόμαστε, κάνουμε διαλογισμό ή βλέπουμε όνειρα, αυτές είναι λειτουργίες του Δεξιού Ημισφαιρίου.
Εάν το Δεξί Ημισφαίριο μας λοιπόν είναι πιο συχνά ενεργό στη ζωή μας, τότε έχουμε μία ανεπτυγμένη ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε και να προσεγγίζουμε το κόσμο με αυτούς τους τρόπους.
Διαβάζεις το άρθρο: Εγκέφαλος συμπεριφορά και αποτελεσματική επικοινωνία
Αυτά τα είδη μνήμης έχουν κατηγοριοποιηθεί με διάφορες ορολογίες, όπως δηλωτική ή κατηγορηματική μνήμη έναντι άδηλης ή διαδικαστικής μνήμης / αυτοβιογραφική έναντι αντιληπτικής μνήμης / λεκτική έναντι μη λεκτικής μνήμης, συνειδητή έναντι ασυνείδητης μνήμης.
Η δηλωτική μνήμη κάνει χρήση της γλώσσας και μπορεί να την ανασκοπήσει κανείς συνειδητά και να την αφηγηθεί. Τα γεγονότα της προσωπικής μας ιστορίας και οι αφηρημένες έννοιες / ορολογίες που συνθέτουν τη γνώση μας («που γεννήθηκα, πως με λένε, που μένω, τι δουλειά κάνω» κ.τ.λ.) μπορούν να έρθουν εύκολα στη συνείδηση μας μέσω της δηλωτικής μνήμης.
Η δηλωτική ή αλλιώς κατηγορηματική μνήμη αποτελεί λειτουργία του Αριστερού Ημισφαιρίου, το οποίο επεξεργάζεται και διευκολύνει την αποθήκευση δεδομένων ώστε να βγάζουν νόημα όσον αφορά το πλαίσιο που σχετίζεται με το χρόνο (παρόν, παρελθόν, μέλλον), το χώρο (κατευθύνσεις και προσανατολισμό) και την αλληλουχία των γεγονότων. Οι μνήμες που αποθηκεύονται δηλαδή έχουν να κάνουν με το τι έγινε και τι ακολούθησε, το που, το πότε και το γιατί συνέβη κάτι.
Το Δεξί Ημισφαίριο αντίθετα, επεξεργάζεται και αποθηκεύει δεδομένα για τα συναισθήματα μας και τις αντιδράσεις στα συναισθήματα μας. Οι αποθηκευμένες μνήμες στο Δεξί Ημισφαίριο έχουν να κάνουν κυρίως με το πώς ήταν οι εμπειρίες μας, το πώς αισθανθήκαμε και πως είμαστε εκείνη τη στιγμή κ.τ.λ.
Στο Δεξί Ημισφαίριο αποθηκεύεται η άδηλη, διαδικαστική ή αλλιώς αντιληπτική μνήμη.
Αυτό το είδος μνήμης έχει σε μεγάλο βαθμό να κάνει με την κατάκτηση δεξιοτήτων και προσαρμοστικών αντιδράσεων μέσα από την εμπειρία.
Είναι μνήμες άμεσα συνδεδεμένες με τη συμπεριφορά και κατά το μεγαλύτερο μέρος τους είναι υποσυνείδητες, με την έννοια ότι δε μπορούν να συμβολοποιηθούν και να εκφραστούν με συνειδητό τρόπο μέσω της γλώσσας, αλλά έχουν αποθηκευτεί σε κυτταρικό επίπεδο (κυτταρική σωματική μνήμη), άμεσα συνδεδεμένες με το Δεξί Ημισφαίριο.
Αυτό το είδος μνήμης έχει να κάνει με την αντίληψη και την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον, σχεδόν με αυτόματο ενστικτώδη τρόπο. Τέτοιες μνήμες είναι αυτοματοποιημένες διαδικαστικές μνήμες οι οποίες έχουν αποκτηθεί μέσα από τις σωματικές δραστηριότητες και μας δίνουν τι γνώση όπως π.χ. για το πώς να κάνει κανείς ποδήλατο ή να παίζει ένα μουσικό όργανο.
Η άδηλη μνήμη αφορά επίσης μνήμες πολύτιμες για την επιβίωση μας, όπως το πώς ρυθμίζουμε τις ανάγκες μας για τροφή, θερμότητα, ξεκούραση κ.τ.λ. Ακόμα περισσότερο, η μνήμη αυτή του δεξιού ημισφαιρίου εμπεριέχει σημαντικές πληροφορίες για το πώς αλληλεπιδρούμε με τους άλλους, όπως το πώς να επικοινωνούμε τρυφερότητα ή επιθετικότητα, το πότε και πώς νιώθουμε ασφάλεια ή ανασφάλεια με τους άλλους.
Ακόμα πιο ανεπαίσθητα, αυτή η γνώση μας βοηθά να γνωρίζουμε το πώς να είμαστε με τους άλλους, και τι απαιτείται από εμάς, στις διάφορες κοινωνικές καταστάσεις, όπως το πώς χαιρετάμε ένα γνωστό μας, πως συμπεριφερόμαστε σε κοινωνικές εκδηλώσεις, πως κάνουμε πλάκα με τους άλλους κτλ.
Οι εκφράσεις του προσώπου, ο τόνος της φωνής μας και η σωματική γλώσσα γενικότερα είναι ένας τρόπος να επικοινωνούμε και να μοιραζόμαστε με τους άλλους τέτοιες σημαντικές πληροφορίες που αφορούν την εσωτερική μας κατάσταση, το πώς αισθανόμαστε δηλαδή.
Αυτές οι μνήμες είναι δύσκολο να αναδυθούν συνειδητά και να εκφραστούν με απόλυτες γλωσσικές έννοιες του τύπου «είναι αυτό..». Αντίθετα, είναι ευκολότερο να τις εκφράσουμε με εμπειρικά παραδείγματα «είναι σαν να…».
Το Αριστερό Ημισφαίριο θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι είναι διανοητικό γνωρίζει δηλαδή τι είναι και τι κάνει το κάθε πράγμα στον κόσμο, ενώ το Δεξί Ημισφαίριο θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε εμπειρικό ημισφαίριο καθώς γνωρίζει το πως είναι το κάθε πράγμα. Είναι μια λεπτή διαφορά μεταξύ του να έχει γνώση κανείς (αριστερό ημισφαίριο), έναντι του να γνωρίζει κανείς (δεξί ημισφαίριο).
Μπορεί να σε ενδιαφέρει να μάθεις πως να επικοινωνείς σωστά με τον άνθρωπό σου, μπορεί να σε ενδιαφέρει να μάθεις το πως να επικοινωνείς σωστά μέσα στις σχέσεις σου στο εργασιακό περιβάλλον.
Ότι και αν σε ενδιαφέρει, αν έχει να κάνει με ανθρώπινη συμπεριφορά, οι κανόνες για αποτελεσματική επικοινωνία μπορούν να σε βοηθήσουν να έχεις καλύτερες και ποιοτικότερες σχέσεις και σε αυτό το άρθρο θα σου πω το πως να κάνεις κάτι τέτοιο.
Τα πάντα στη ζωή είναι ο κύκλος των ανθρώπων που σε περιβάλλουν.
Για να μπορέσεις όμως να σταθείς σωστά μέσα σε ένα οικοσύστημα με ανθρώπους, θα πρέπει να έχεις κάποιες δεξιότητες που να προάγουν τη διατήρηση αυτών των σχέσεων.
Και δε μιλάω μόνο για διαπροσωπικές σχέσεις εδώ. Είναι και οι σχέσεις σου στον εργασιακό χώρο που είναι πολύ σημαντικές, αλλά και οι σχέσεις με την οικογένεια σου.
Εκτός λοιπόν από το γνωστό νόμο του πρώτα δίνουμε και μετά παίρνουμε, υπάρχει και κάτι ακόμα που μπορείς να κάνεις και να έχεις καταπληκτικά αποτελέσματα με τις σχέσεις σου. Θα είναι σα να μαγεύεις τους ανθρώπους και φυσικά θα θέλουν να μένουν δίπλα σου για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ο Ernesto Sirolli, σε ομιλία του στο TED «Want to help someone? Shut up and listen», υποστηρίζει ότι το πρώτο βήμα για καλύτερες σχέσεις είναι να ακούμε τους ανθρώπους που προσπαθούμε να βοηθήσουμε, να επικοινωνήσουμε. Αυτό το πολύ απλό πράγμα είναι εξαιρετικής σημασίας, αλλά συχνά, αποτυγχάνουμε να το πράξουμε.
Υπάρχουν δύο τύποι ακρόασης εδώ που πρέπει να γνωρίζουμε.
Το να κάθεσαι και να ακούς τον άλλον είναι μια παθητική πράξη. Από το πόσο ενεργητικά θα την κάνεις όμως, θα εξαρτηθεί και η ποιότητα της σχέσης σου με αυτόν τον άνθρωπο.
Η ακρόαση είναι μια παθητική πράξη στη βάση της. Τι εννοούμε όμως με αυτό; Φαντάσου μια τάξη στο λύκειο, που ο καθηγητής μιλάει γιατί πρέπει να μιλήσει, και τα παιδιά ακούν γιατί πρέπει να ακούσουν.
Αυτό είναι μια κατάσταση αδιάφορη, χωρίς ιδιαίτερη ανταλλαγή ενέργειας. Αυτή είναι και η έννοια της παθητικής ακοής. Το ερώτημα είναι πως να την κάνουμε ενεργητική; Τι Σημαίνει Αφουγκράζομαι;
Η απάντηση έρχεται από μια πολύ ωραία λέξη που έχουμε στο Ελληνικό μας λεξιλόγιο. Τη λέξη “αφουγκράζομαι”. Όταν αφουγκραζόμαστε λοιπόν τον συνομιλητή μας αυτό απαιτεί την ενεργητική, αλλά και την συναισθηματική μας εμπλοκή σε αυτά που λέγονται. Είναι άρα ένα εντελώς διαφορετικό επίπεδο αλληλεπίδρασης.
Στο παράδειγμα με τον καθηγητή. Δε νιώθει το ίδιο ένας καθηγητής που απλά μιλάει για να μιλήσει στην τάξη του, και ένας καθηγητής που όταν μιλάει, τα παιδιά δείχνουν ενδιαφέρον, κάνουν ερωτήσεις και συναισθάνονται αυτό που τους λέει. Είναι δύο εντελώς διαφορετικές εικόνες.
Οι κανόνες που θέλω να κρατήσεις είναι ο ένας είναι πιο σημαντικός από τον άλλον!
Τους κανόνες αυτούς τους γνωρίζουν αυτοί που έχουν τελειοποιήσει την επικοινωνία τους, και οπωσδήποτε θα πρέπει να τους γνωρίζουν αυτοί που θέλουν να ασχοληθούν με την ηγεσία.
Οι καλοί ακροατές είναι συχνά και καλοί ομιλητές.
Αυτός που αφουγκράζεται κατανοεί την πληροφορία σε βαθύτερο επίπεδο και τη συγκρατεί περισσότερο. Κερδίζεις με ευκολία τις καρδιές των ανθρώπων όταν επικοινωνείς σωστά.
Μπορείς να επηρεάσεις πιο εύκολα άτομα και καταστάσεις αν έχεις τελειοποιήσει την επικοινωνιακή σου ικανότητα.
Η προσοχή μας, είναι ένα από τα στοιχεία του ενεργητικού μας. Είναι ζωτικής σημασίας λοιπόν μαζί με τα αυτιά μας, να έχουμε επικεντρωμένα και τα μάτια μας στον συγκεκριμένο άνθρωπο που μας μιλά. Αυτό το κάνουμε για δύο βασικά λόγους.
Νούμερο ένα είναι γιατί έτσι είναι το σωστό και το ευγενικό. Όταν δηλαδή μας μιλάει κάποιος εμείς να τον κοιτάμε. Φαντάσου να μιλάς με έναν άνθρωπο και να κοιτάει αλλού. Είναι σαν να σου λέει ότι δεν σε εκτιμά.
Επειδή λοιπόν ποτέ δε θέλουμε να περάσουμε τέτοιο μήνυμα στον άλλον, όποιος και αν είναι αυτός, πάντα πρέπει να τον κοιτάμε τη στιγμή που μας μιλάει.
Νούμερο δύο, είναι για να συνειδητοποιήσουμε τα μη λεκτικά σήματα που μας δείχνει ο άνθρωπος την στιγμή που επικοινωνεί μαζί μας. Ο λόγος δηλαδή που κοιτάμε τον άλλον άνθρωπο είναι και για να συλλάβουμε τα μη λεκτικά σήματα. Η μη λεκτική επικοινωνία είναι σημαντικότερη από τη λεκτική.
Κάνοντας σωστές ερωτήσεις
Οι σωστές ερωτήσεις είναι το παν. Μη θεωρείς ότι κάθε άνθρωπος επικοινωνεί σωστά. Μπορεί να λέει άλλα και να εννοεί άλλα. Εσύ αυτό που πρέπει να κάνεις είναι σωστές ερωτήσεις, ώστε να καταλάβεις καλύτερα τι εννοεί πρώτον, και δεύτερον να τον βοηθήσεις να εμπεδώσει καλύτερα τη σκέψη του.
Το δεύτερο που ανέφερα είναι πολύ σημαντικό γιατί δεν μαθαίνουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο. Κάποιος μπορεί να μαθαίνει παρατηρώντας, κάποιος άλλος διαβάζοντας, κάποιος ακούγοντας και κάποιος επικοινωνώντας.
Αν έχεις πέσει σε περίπτωση ανθρώπου που μαθαίνει επικοινωνώντας, και να προσθέσω ότι όλοι μας σε κάποιο βαθμό είμαστε έτσι, τότε να ξέρεις ότι αν του κάνεις τις σωστές ερωτήσεις θα τον βοηθήσεις αρκετά. Οι σωστές και to the point ερωτήσεις είναι το Α και το Ω στην επικοινωνία.
Αυτό μπορεί να είναι ένα από τα χειρότερα λάθη που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος όταν επικοινωνεί με κάποιον άλλον. Και όταν εδώ λέω να διακόψεις δεν εννοώ μόνο λεκτικά. Μπορείς να διακόψεις μια συζήτηση εύκολα και από τη γλώσσα του σώματος.
Δεν είναι ωραίο λοιπόν να διακόψεις τον άνθρωπο που έχει βρει τον ειρμό της σκέψης του και προσπαθεί να εκφραστεί εκείνη τη στιγμή.
Επίσης κάτι άλλο που δεν είναι καθόλου ωραίο είναι το να διακόπτεις κάνοντας ερωτήσεις που δε σε ενδιαφέρουν.
Θεωρώ ότι είναι πολύ εύκολο να ανιχνεύσεις μια τέτοια ερώτηση, και όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, χάνω το σεβασμό μου και υποσυνείδητα σταματάω να επικοινωνώ με το συγκεκριμένο άτομο.
Η επικοινωνία θεμελιώνεται σε μια σειρά πολύπλοκων νοητικών διεργασιών με συνδετικό κρίκο τον εγκέφαλο. Αφού προσλάβει το εισερχόμενο ερέθισμα, ο εγκέφαλος αναγνωρίζει ότι είναι γλωσσικό και όχι, για παράδειγμα, περιβαλλοντικός θόρυβος και το αναλύει με σκοπό να φτάσει στη σημασία του.
Έτσι κατανοούμε τι μας λέει ο συνομιλητής ή η συνομιλήτριά μας. Για να απαντήσουμε, δημιουργούμε μια νέα σκέψη που θα μετασχηματιστεί σε λέξεις οργανωμένες με σωστή σειρά. Το εξερχόμενο αυτό γλωσσικό μήνυμα θα σταλεί στα όργανα άρθρωσης ή στα χέρια, για να γίνει αλληλουχία ηχητικών κυμάτων ή χειρομορφών. Και ο κύκλος συνεχίζεται.
Να θυμάσαι πως είσαι μοναδικός!
Είσαι υπέροχος!
Να Αγαπάς τον Εαυτό σου και να Ζεις με Πάθος!
Συμπληρωματικά άρθρα:
Πώς λειτουργεί άραγε ο εγκέφαλος; Ας το ανακαλύψουμε..
Πώς λειτουργεί άραγε ο εγκέφαλος; Ας το ανακαλύψουμε..
