Θα ξεκινήσω το άρθρο μου με μια εξαιρετική αναφορά. Ο βραβευμένος με Νόμπελ οικονομικών, ψυχολόγος Daniel Kahneman αναφέρει για την ανθρώπινη σκέψη πως μοιάζει με δύο ηθοποιούς στην ίδια ταινία. Το συνειδητό μέρος, που πιστεύει πως είναι ο πρωταγωνιστής, αλλά στην πραγματικότητα είναι κομπάρσος και το ασυνείδητο που είναι ο πραγματικός πρωταγωνιστής.
Η καθημερινότητα σου στο μεγαλύτερο μέρος της είναι σαν σε αυτόματο πιλότο. Αυτό ισχύει για τα πάντα. Από τη συμπεριφορά σου, τις αντιδράσεις σου, μέχρι τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεσαι, ερμηνεύεις τα γεγονότα γύρω σου.
Εδώ ελλοχεύει ο πρώτος κίνδυνος για οποιονδήποτε θέλει να αλλάξει κάτι και να πετύχει τους στόχους του. Πρέπει πρώτα να αντιληφθεί, να αντιμετωπίσει τις κακές συνήθειες του. Εκείνες που τον κρατάνε πίσω.
Για να το καταφέρεις αυτό, πρέπει πρώτα να καταλάβεις το λόγο για τον οποίο αυτές οι συνήθειες έχουν δημιουργηθεί. Ο λόγος είναι απλός. Ο στόχος τους, το κέρδος που εσύ παίρνεις από αυτές, είναι η αντιμετώπιση δύο καταστάσεων, του στρες και της βαρεμάρας.
Όχι με τον πιο ιδανικό τρόπο, όμως προσφέρουν άμεση ανακούφιση, επιβράβευση και αυτό είναι που κάνει την απαλλαγή από τις κακές συνήθειες, μια δύσκολη διαδικασία.
Για παράδειγμα, το άγχος που αισθάνεσαι όταν σκέφτεσαι πως ετοιμάζεσαι να δώσεις μια συνέντευξη, είναι το σημάδι που πυροδοτεί μια αυτόματη απόκριση.
Αυτή μπορεί να είναι η υπερβολική κριτική στον εαυτό σου (κάνω συνεχώς λάθη, σίγουρα δε θα με πάρουνε), η αποφυγή, η προσπάθεια να εκλογικεύσεις την κατάσταση και να βρεις λόγους για να μην πας (έχει απεργία τελικά, δεν μπορώ να πάω).
Αν αποφύγεις να πας, δεν πας για τη συνέντευξη, το στρες και το άγχος υποχωρούν και έρχεται η επιβράβευση μέσω της προσωρινής ανακούφισης.
Πάντα μου άρεσαν οι ταινίες με υπερήρωες, τις λάτρευα. Μου άρεσαν τόσο πολύ όλα αυτά, η δράση και θεαματικές χορογραφίες, τα διάφορα κόλπα, ώστε μετά το τέλος κάθε ταινίας προσπαθούσα να υποδυθώ τον πρωταγωνιστή, να μιμηθώ ότι είχα δει. Τις κινήσεις του, το στυλ του, τις ατάκες του, προκαλώντας φυσικά πανικό και τις ανάλογες ζημιές στο σπίτι.
Τα χρόνια περνούσαν, εγώ μεγάλωνα, το πρωτότυπο του υπερήρωα στις διάφορες ιστορίες και ταινίες συνέχισε να με ελκύει. Μόνο που ήταν για διαφορετικούς λόγους. Δεν ήταν πια τα θεαματικά κόλπα και οι χορογραφίες. Αυτά φάνταζαν πλέον κλισέ και αδιάφορα.
Αυτό που με τραβούσε ήταν το ανθρώπινο στοιχείο και η αλλαγή. Η ιστορία ενός χαρακτήρα που είναι ανθρώπινος, με ότι συνεπάγεται αυτό, που πριν κερδίσει τον αντίπαλο του πρέπει πρώτα να κερδίσει τον εαυτό του, να επιβληθεί στα πάθη του.
Αν και αυτό το αρχέτυπο συμπεριλαμβάνει συνήθως ιστορίες με πιο απλούς και μη μασκοφόρους πρωταγωνιστές, μπορεί κανείς να βρει ανάλογη αξία, μαθήματα και στους κλασικούς υπερήρωες.
Όπως συμβαίνει για παράδειγμα σε μια από τις αγαπημένες μου ταινίες όπου, σε κάποια στιγμή, ζητείτε από τον μασκοφόρο πρωταγωνιστή να αποκαλύψει το όνομα του. Η απάντηση του είναι πως αυτό δεν έχει σημασία. Εκείνο που τον προσδιορίζει ως άνθρωπο και ως χαρακτήρα δεν είναι το ποιος είναι κάτω από τη μάσκα, το όνομα του δηλαδή, το πρόσωπο του, αλλά οι πράξεις του.
Και αυτό είναι αλήθεια όχι μόνο για ένα φανταστικό χαρακτήρα, αλλά για όλους εμάς, τους υπερήρωες της καθημερινότητας
Όπως προανέφερα, στην αρχή, οι κακές συνήθειες λειτουργούν, σε ανακουφίζουν μόνο προσωρινά, αποτρέποντας σε από το να πετύχεις τους στόχους σου. Οπότε τώρα θα με ρωτήσεις.
Πώς λοιπόν απαλλάσσομαι από τις κακές συνήθειες, πώς χτίζω καινούριες;
Πρώτα πρέπει να κατανοήσεις τη μορφολογία τους.
Μια συνήθεια ουσιαστικά χωρίζεται σε τρία μέρη. Το ερέθισμα, την αυτόματη απόκριση και τέλος την επιβράβευση. Όπως είπαμε, οι κακές συνήθειες δημιουργούνται και διαιωνίζονται γιατί αντιμετωπίζουν το στρες, τη βαρεμάρα (σκέψου κάθε πότε μπαίνεις στο facebook ή παίζεις με το κινητό σου). Καταστάσεις που αποτελούν και το ερέθισμα που ξεκινά την αυτόματη διαδικασία.
Αν λοιπόν θες να τις αλλάξεις, θα πρέπει στο ίδιο ερέθισμα να αντιδράσεις διαφορετικά, να επιβραβευτείς για αυτό. Αυτό φυσικά δεν είναι εύκολο, σε αρκετές περιπτώσεις χρειάζεται επιμονή και προσπάθεια.
Το μυστικό εδώ είναι να κάνεις μικρά βήματα κάθε φορά, οι στόχοι που θέτεις να είναι θετικοί, δηλαδή να εστιάζεις στο να κάνεις σε μεγαλύτερη συχνότητα τη συμπεριφορά που θες να υιοθετήσεις, όχι στο να μειώσεις τη συμπεριφορά που θες να αλλάξεις.
Για παράδειγμα, κάποιος που θέλει να χτίσει ένα αθλητικό σώμα, αντί να γυρίσει σπίτι για να αράξει όταν φεύγει κουρασμένος από τη δουλειά του, μπορεί να θέσει ως στόχο απλά να πηγαίνει απευθείας στο γυμναστήριο και αργότερα να επιβραβεύσει τον εαυτό του με έναν έπαινο ή με κάποιον άλλο τρόπο.
Αργότερα αφού το να πάει στο γυμναστήριο έχει γίνει συνήθεια μπορεί να ψαχτεί περισσότερο με ασκήσεις και να κάνει μια πιο έντονη γυμναστική μέρος της καθημερινότητας του.
Διαβάζεις το άρθρο: Νέες συνήθειες και πώς να τις βάλεις στη ζωή σου.
Αυτό λοιπόν είναι ένα σημαντικό μάθημα που πρέπει να κατανοήσεις καλά, αν θες να κάνεις οποιαδήποτε αλλαγή στη ζωή σου, καθώς ό,τι και αν είναι αυτό όποιο στόχο και αν θες να πετύχεις δε θα είναι μέρος ενός μεμονωμένου συμβάντος, αλλά μιας συνεχόμενης διαδικασίας.
Για παράδειγμα ένας άντρας που έχεις ένα φοβερό σώμα, ένα ελκυστικό σώμα, το έχει γιατί υιοθέτησε τη συνήθεια να γυμνάζεται συνέχεια και να ελέγχει τη διατροφή του. Κάποιος άλλος είναι πολύ καλός με τις γυναίκες γιατί έχει υιοθετήσει τη συνήθεια να πλησιάζει αυτή που του αρέσει, να την φλερτάρει και να μην παίρνει την απόρριψη ως απόδειξη της αξίας του ως άντρα.
Όπως και εκείνος που είναι η ψυχή της παρέας έχει υιοθετήσει τη συνήθεια να μιλάει με όλους και να μοιράζεται απόψεις, ιστορίες και συναισθήματα.
Όπως ενδεχομένως καταλαβαίνεις, το να ορίζεις στόχους είναι πάρα πολύ χρήσιμο γιατί σου δίνει ένα κίνητρο, έναν προορισμό. Όμως το παν για να πας εκεί, είναι η διαδρομή. Η διαδρομή σχετίζεται άρρηκτα με το τι θα πράξεις και τη δράση που αναλάβεις καθημερινά. Γι’ αυτό μη σκέφτεσαι τόσο τους στόχους που θες να πετύχεις. Αν θες να αλλάξεις κάτι, χτίσε νέες συνήθειες.
Έχεις σίγουρα κι εσύ, όπως έχουμε όλοι, μία ατελείωτη λίστα με πράγματα που πρέπει ή θέλεις να κάνεις συχνά και καθημερινά. Απλά για κάποιο ανεξήγητο λόγο, δεν τα κάνεις ποτέ. Ξέρεις τι φταίει; Ότι δεν έχεις βρει τον σωστό τρόπο που θα σε βοηθήσει να υιοθετήσεις μία νέα συνήθεια. Και πίστεψέ με.
Όταν το καταφέρεις όσο δύσκολο και αν είναι στην αρχή αυτό που θα κάνεις, πολύ γρήγορα δεν θα σε δυσκολεύει πια γιατί πολύ απλά θα το κάνεις μηχανικά. Δηλαδή; Θα σου βγαίνει φυσικά. Ας δούμε λοιπόν πώς μπορείς να υιοθετήσεις μία καινούργια συνήθεια εύκολα και απλά.
Θέλεις να αναπτύξεις νέες συνήθειες;
Σου κάνω δώρο 30' Δωρεάν Coaching για να δούμε αν μπορούμε να τις δημιουργήσουμε μαζί!
Ο μεγαλύτερος εχθρός σου είναι σίγουρα η ασάφεια. Μην γελιέσαι. Το “θέλω να γυμνάζομαι περισσότερο” δεν είναι ένας συγκεκριμένος στόχος. Είναι κάτι πολύ γενικό αλλά και πολύ αόριστο. Αν πραγματικά θες να γυμνάζεσαι περισσότερο, ο στόχος σου θα πρέπει να είναι: “κάθε μέρα στις 05:00 θα κάνω βάρη για μια ώρα στο σπίτι ή στο γυμναστήριο”.
Όταν είσαι πολύ συγκεκριμένος , θα έχεις περισσότερες πιθανότητες να πετύχεις τον στόχο σου και να αποκτήσεις μία νέα συνήθεια. Είναι αυτό που οι επιστήμονες ονομάζουν “πρόθεση εκπλήρωσης”.
Ο στόχος σου λοιπόν πρέπει να ορίζεται ως εξής: “θα κάνω αυτό, την τάδε ώρα, εκεί”. Με αυτόν τον τρόπο, μπορείς να θέσεις πιο συγκεκριμένους στόχους, έτσι ώστε να τους πετύχεις. Μόνο έτσι θα δημιουργήσεις και θα υιοθετήσεις νέες συνήθειες.
Αν δεις πως αυτό για κάποιο λόγο δεν δουλεύει, μπορείς να ενσωματώσεις τη νέα σου συνήθεια σε κάτι που κάνεις ήδη. Οπότε ο στόχος σου έχει τώρα αυτή τη μορφή: “αφού κάνω αυτό (αυτό που κάνεις ήδη), θα κάνω αυτό (τη νέα σου συνήθεια). Για παράδειγμα, για να επιστρέψουμε στον στόχο της γυμναστικής, μπορείς να πεις αφού βγάλω τον σκύλο βόλτα θα κάνω 20 push-ups”.
Κάτι που ενδεχομένως σου αρέσει και σε ευχαριστεί το κάνεις πιο εύκολα. Βέβαια θα μπορούσες να μου πεις πως αν οι περισσότερες συνήθειες σου ήταν ευχάριστες, θα τις έκανες ήδη. Αυτό που πρέπει να καταλάβεις όμως είναι ότι όσο λιγότερο ευχάριστο είναι κάτι, τόσο λιγότερες πιθανότητες έχεις να το κάνεις. Άρα τι κάνεις;
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, πρέπει να κάνεις παράλληλα να συνδυάσεις δηλαδή κάτι που σε ευχαριστεί με μία νέα συνήθεια που δυσκολεύεσαι να ξεκινήσεις και δεν σε ευχαριστεί και τόσο. Θα διαπιστώσεις ότι με αυτόν τον τρόπο θα την κάνεις πολύ πιο εύκολα. Σε μπέρδεψα;
Ας το εξηγήσω λίγο πιο απλά: θέλεις να ξεκινήσεις να πηγαίνεις στο γυμναστήριο, αλλά από την άλλη θέλεις να δεις και την αγαπημένη σου σειρά. Πολύ ωραία. Δες την αγαπημένη σου σειρά παράλληλα με την ώρα που κάνεις διάδρομο.
Να θυμάσαι πως σε επηρεάζουν οι γύρω σου περισσότερο από όσο νομίζεις. Άρα τι πρέπει να κάνεις; Να περνάς πολύ περισσότερο χρόνο, με εκείνα τα άτομα που κάνουν ήδη αυτό που θέλεις και εσύ να ξεκινήσεις. Η θετική τους επιρροή θα σε βοηθήσει να ξεκινήσεις πιο εύκολα τη νέα σου συνήθεια.
Είναι δύσκολο για σένα να αναπτύξεις μια δυσάρεστη συνήθεια. Είναι απολύτως λογικό. Αλλά μπορείς να δημιουργήσεις ένα περιβάλλον για να κάνεις τα πράγματα πιο εύκολα αντί να το αντιμετωπίζεις ως αγγαρεία ή πρόκληση. Ας δούμε ένα άλλο παράδειγμα.
Αντί να κάθεσαι ώρες στον καναπέ, καλύτερα να κάνεις κάτι διαφορετικό το πρωί της Κυριακής, όπως η άσκηση. πολύ καλά. Πάρε τα ρούχα σου το προηγούμενο βράδυ και κρύψε το φορητό σου υπολογιστή ή το τηλεχειριστήριο. Αν πάλι θέλεις να τρως πιο υγιεινά, βάλε μερικά φρούτα σε εμφανές σημείο και αφαίρεσε όλα τα ακατάλληλα σνακ.
Το κλειδί είναι να διατηρήσεις τις συνήθειες σου όσο πιο απλές γίνεται, ώστε να μπορείς να τις ξεκινήσεις πιο εύκολα. Θυμήσου, η αρχή είναι το ήμισυ του παντός και το πιο σημαντικό πράγμα για να δημιουργήσεις μια συνήθεια είναι να είσαι συνεπείς. Επομένως, αν ξεκινήσεις με απλά βήματα, είναι εύκολο να αναπτύξεις νέες συνήθειες. Από εδώ και πέρα φροντίστε να συνεχίσετε έτσι.
Επιβράβευσε τον εαυτό σου κάθε φορά που ολοκληρώνεις τη νέα σου συνήθεια. Η επιβράβευση σημαίνει κίνητρο και το κίνητρο αυξάνει τις πιθανότητες να επαναλάβεις τη νέα σου συνήθεια.
Ιδιαίτερα στην αρχή, χρειάζεσαι κάτι που θα σε βοηθήσει να παραμείνεις συνεπής. Η άμεση επιβράβευση κάθε επιτυχίας είναι ο καλύτερος τρόπος για να τα καταφέρεις και είναι εκείνη που θα σε φέρει ένα βήμα πιο κοντά στην αλλαγή.
Θυμάσαι όταν ήσουν μικρός που οι γονείς, σου έταζαν ένα δώρο ως επιβράβευση για τους καλούς σου βαθμούς ή τη σωστή σου συμπεριφορά; Τις περισσότερες φορές, για να μην πω όλες, έπιανε. Γιατί να μην πιάσει και τώρα;
Κάνε λοιπόν ένα δώρο στον εαυτό σου και πες του μπράβο που τα κατάφερε γιατί το αξίζει!
Να θυμάσαι πως είσαι μοναδικός!
Είσαι υπέροχος!
Να Αγαπάς τον Εαυτό σου και να Ζεις με Πάθος!
Συμπληρωματικά άρθρα:
Η αγάπη για τον εαυτό σου, είναι το αντίδοτο για ότι σε μπλοκάρει.
Αυτοεκτίμηση σημαίνει, αγάπη για τον εαυτό μου.
Τι φοβάσαι πιο πολύ, την αποτυχία ή την.. Επιτυχία;
Συνειδητότητα: O #1 παράγοντας που καθορίζει τη ζωή σου
Το σχέδιο της δημιουργικής μας διαδικασίας. Μέρος Α
